In de afgelopen jaren heeft Ecuador een alarmerende toename van geweld gezien, voornamelijk toe te schrijven aan drugssmokkel en -handel. Waar het land ooit bekendstond als één van de veiligste landen van Zuid-Amerika, is het nu een epicentrum van narco-geweld. Prof. Patricio Silva bood tijdens het Leids Actualiteitencollege* op 16 mei een historische context om te begrijpen waarom de drugssmokkel in Ecuador zo sterk kon toenemen.
Silva wijst vooral op een "perfecte storm", waarin verschillende crises elkaar hebben versterkt. Verschillende ontwikkelingen hebben geleid tot de opkomst van Ecuador als knooppunt van drugshandel in Zuid-Amerika, gekenmerkt door losgeslagen criminaliteit en een golf van moorden. Het aantal moorden steeg explosief van 6,7 per 100.000 inwoners in 2019 naar 44,5 per 100.000 inwoners in 2023, wat zich vertaalt naar ongeveer 8.000 moorden per jaar in een land met een bevolking ter grootte van Nederland.
Deze perfecte storm werd aangewakkerd door verschillende factoren. Ten eerste speelt de geografische ligging van Ecuador tussen Colombia en Peru een cruciale rol. Het vredesakkoord in 2016 in Colombia leidde tot een afname van de drugscriminaliteit in dat land, maar deed drugskartels verschuiven naar het zuidelijker gelegen Ecuador. Echter, ondanks de dringende noodzaak van internationale samenwerking, hebben de presidenten van deze landen weinig contact en kampen ze met onderlinge conflicten.
Externe factoren, zoals de COVID-19-pandemie, hebben ook een grote impact gehad. De overheid kon de pandemie niet effectief aanpakken, waardoor drugsbendes konden profiteren van de kwetsbaarheid van de arme bevolking, die verder werd verwaarloosd. Natuurrampen, waaronder de verwoestende aardbeving van 2016, hebben de arme (vooral ook jonge) bevolking nog meer in de richting van drugshandel gedreven, waar veel geld te verdienen viel.
Bovendien biedt de Amerikaanse dollar, sinds de invoering ervan door Ecuador in 2000, een ideale gelegenheid voor het witwassen van geld.
Andere factoren dragen ook bij, zoals de sluiting van de Amerikaanse luchtmachtbasis in de belangrijke havenstad Manta, de crisis in het gevangeniswezen, de interne geografische fragmentatie en de infiltratie van Mexicaanse kartels. Politieke conflicten en interne strijd met omliggende landen hebben geleid tot een gebrek aan aandacht voor de drugsproblematiek. Als gevolg van de totale crises in het land heeft de overheid de controle verloren. Tegelijkertijd groeit de vraag naar drugs, waaronder cocaïne, in Europa, waar men bereid is grof geld te betalen. Deze vraag houdt het aanbod in stand.
Nederland probeert samen met Ecuador actie te ondernemen, gezien het groeiende probleem van drugshandel vanuit Ecuador.
Het belang van Nederland is ook groot , gezien de regelmatige ontdekking van grote hoeveelheden drugs in de Rotterdamse havens en illegale handel via diezelfde havens.
Volgens Patricio Silva erkent Ecuador nu wel de noodzaak van internationale samenwerking, omdat het blussen van 'kleine brandjes' niet voldoende is. Het probleem moet bij de kern worden aangepakt op internationaal niveau, om te voorkomen dat het zich steeds naar nieuwe landen verplaatst.
Het Leids Actualiteitencollege* is een reeks activiteiten van LeidenGlobal, in samenwerking met BplusC en Leiden Kennisstad. Tijdens deze ‘colleges’ delen deskundigen beknopte achtergrondinformatie over actuele onderwerpen die verband houden met specifieke regio's en culturen. Vervolgens bieden we ruimschoots gelegenheid voor vragen vanuit het publiek en kennisuitwisseling.
(Verslag: Aphroditi Zoulfoukaridis)