De herziene Amerikaanse strategie brengt veranderingen teweeg in de relatie met Europa en de rest van de wereld, met bijzondere aandacht voor economie, buitenlands beleid en migratie. Amerika-deskundigen Sara Polak en Bram Eenink bespraken tijdens het 6e Leids Actualiteitencollege de koers die de Verenigde Staten onder het presidentschap van Donald Trump volgen.
Waar tijdens zijn eerste presidentschap een groot deel van Trumps harde campagnebeloften onbeantwoord bleven, worden in zijn nieuwe termijn direct rigoureuze stappen gezet. Dagelijks overschrijdt hij grenzen met zijn uitspraken, beleid en acties. Een eerste stap is dat hij invoerrechten als dreigmiddel gebruikt tegen belangrijke handelspartners en zet deze strategisch in om politieke doelen te bereiken. Trump voert een agressief economisch nationalisme, met als doel banen te creëren en de Amerikaanse economie te versterken. Hij streeft naar herstel van de "oude 20e-eeuwse glorie" en sluit Amerika steeds verder af.
Op migratiegebied gaat Donald Trump nog een stap verder. Waar immigratie traditioneel een economische noodzaak was voor de VS, wil hij deze volledig stopzetten. Hij overweegt grootschalige deportaties, beginnend met illegale immigranten en vervolgens hun familieleden, zelfs als zij in het bezit zijn van het Amerikaanse staatsburgerschap. Daarnaast wil hij het geboorterechtburgerschap afschaffen, waarmee kinderen van migranten automatisch Amerikaans staatsburger worden, een regeling die door Republikeinen wordt gezien als een strategie van migranten om verblijf in het land veilig te stellen.
Veel van Trumps beleid botst met de wetgeving. Wetten worden herzien zonder juridische basis, wat leidt tot een constante strijd over de rechtmatigheid van zijn beslissingen. Zo lijken de Republikeinen vastberaden om de verworvenheden van de Civil Rights Movement terug te draaien. Het doet denken aan een kastensysteem (volgens Wilkerson) waarin ras een bepalende factor is en witte Amerikanen de hoogste positie innemen. Gelijke rechten worden door hen niet als vooruitgang gezien, maar als een obstakel. Maatregelen zoals affirmative action - waarbij bij gelijke geschiktheid de voorkeur wordt gegeven aan kandidaten uit achtergestelde groepen - stuiten op hevig verzet, omdat ze de bestaande machtsverhoudingen uitdagen.
De ongekende macht van mediamagnaten in de VS is dreigend. Waar hun invloed vroeger beperkt bleef tot de media, is deze nu nauw verweven met politieke macht - denk aan figuren als Elon Musk en Jeff Bezos. Sociale media worden ingezet als een instrument om mensen mee te trekken in politieke participatie, waarbij autoritaire invloed steeds vaker via media en geld wordt uitgeoefend.
Tegelijkertijd wil Trump grenzen verleggen en nieuwe machtsstructuren creëren. Hij uit uitspraken die sinds WOII ondenkbaar waren, waarmee hij bestaande politieke en maatschappelijke normen radicaal uitdaagt.
Toch is de populariteit van Donald Trump historisch laag met slechts 41% steun van het volk, maar zijn kracht ligt vooral in zijn campagnestijl, daarin is hij effectiever dan in populair zijn. Dit geeft hem een strategisch voordeel. Aan de kant van de Democraten blijft het echter wel opvallend stil. In 2016 leidde zijn verkiezing nog tot een massale golf van protest. Dit keer lijkt het verzet meer tijd nodig te hebben, maar er wordt verwacht dat er alsnog een grote protestbeweging op gang zal komen.
Advies van Sara Polak aan Europa is om standvastig te blijven en (meer) verantwoordelijkheid nemen op het gebied van internet, desinformatie en deepfake-technologie. Het informatielandschap in de VS is inmiddels zo vervuild dat feit en fictie nauwelijks nog te onderscheiden zijn (ook door tools als chatgpt) - een ontwikkeling die Europa koste wat kost moet voorkomen. Naast investeringen in defensie is het cruciaal dat Europese landen federale afspraken maken om hun onafhankelijkheid te versterken.
Het Leids Actualiteitencollege* is een reeks activiteiten van LeidenGlobal, in samenwerking met BplusC en Leiden Kennisstad. Tijdens deze ‘colleges’ delen deskundigen beknopte achtergrondinformatie over actuele onderwerpen die verband houden met specifieke regio's en culturen. Vervolgens bieden we ruimschoots gelegenheid voor vragen vanuit het publiek en kennisuitwisseling.
(Verslag: Aphroditi Zoulfoukaridis)